Inleiding

Ruisbeek, de vergeten bladzijde van Kampenhout


Wie een hedendaagse plattegrond van de gemeente Kampenhout bekijkt, is meteen geneigd het grondgebied te aanzien als een opengeslagen boek, waarvan het linkerblad het administratief centrum van de vroegere meierij uitmaakt, terwijl de rechterzijde gevuld staat met de kastelen van Wilder, Opstal, Ter Balkt, Ter Loonst en... het hof van Ruisbeek. Deze voorstelling is echter gezichtsbedrog, want de Haachtsesteenweg, - die de rugzijde van ons boek vormt, - is pas een dikke anderhalve eeuw oud. Hij snijdt trouwens het grondgebied middendoor (wat er de oorzaak van was dat rond 1830 het kasteel van Ruisbeek de plaats moest ruimen voor "de Steenweg").

afbeelding uit het Caertboek goederen clooster Clarissen Urbanisten uit 1752

Men zou de vraag kunnen stellen waarom Ruisbeek, dat in vroegere eeuwen centraal gelegen was, niet meteen het dorpscentrum werd in plaats van Kampenhout dorp. Het antwoord hierop is dat de Meierij (Kampenhout was een Hoofdmeierij) in het centrum van Kampenhout lag (nu restaurant "De Meierij" in het begin van de Brouwerijstraat).

In vroegere eeuwen ging het om twee gelijkwaardige kernen, uitgedrukt door minstens evenveel woningen te Ruisbeek als te Kampenhout. In tellingen uit 1846 vindt men immers nog meer woningen te Ruisbeek (80) dan te Kampenhout (74). Ruisbeek kon bovendien nog prat gaan op zijn kasteel en hof, maar die lagen aan de overzijde van de Weesbeek. Het grondbezit van Kampenhout was trouwens een spiegel van die ligging: deels Mechelse instellingen en eigenaars (hof van Bethaniën, Cellebroeders, Begijnhof, Estrickx, Goudeleermaeker), deels Leuvense waaronder Sint-Geertruiabdij, priorij van Ter Bank, Aert de Borchgrave, enz.

In het voordeel van Ruisbeek pleitte ook het feit dat zich hier een klassiek wegenknooppunt bevond: de aansluiting met de Brusselseweg vanuit Berg en de Mechelsestraat vanuit het dorp, de Aarschotsebaan naar Schildhoven en Relst, de Bukenstraat naar Wilder, het Kwaedstraetje (n.v.d.r. nu Voortstraat) dat Nederokkerzeel verbond met Geilroede en Langestraat. Deze wegen kruisten elkaar juist aan de Voorde. Daaraan paalden ook een aantal zeer oude velden: de Voort, het Broekveld, de Wilderkouter, het Hoogveld en het Dorpelveld. Voortgaande op deze klassieke elementen voor een dorpsvorming, zouden wij hier meer dan te Kampenhout dorp de oudste nederzetting kunnen zoeken. Desniettemin heeft Kampenhout het gehaald op Ruisbeek. De meeste hofsteden waren reeds gekend in de 14de eeuw. Het overgrote deel echter verdween door brandstichting, rooftochten, oorlogen en vooral onteigeningen; hun namen leven nog enkel voort in de naamgevingen van velden, kouters en straatnamen.

(Tekst volgens Jos Lauwers)

Eén van deze hofsteden, die de tand des tijds heeft doorstaan, is het Hof van Ruysbeek, gelegen aan de Dorpelstraat en begrijpende, de huisnummers 23, 25, 27. Het betreft hier een vierkantshoeve met duiventoren. Dit hof werd volgens Jos Lauwers voor het eerst vermeld in 1294 en in 1319 onder de naam "Roesbeke".
Architecturale gegevens zijn te vinden op pagina "Architectuur - Hof van Ruisbeek".

Gezien het "Hof van Ruysbeke" de woelige geschiedenis heeft doorstaan is er ook heel wat te vertelllen omtrent hun eigenaars en bewoners door de eeuwen heen. Deze informatie vind je onder "Geschiedenis - Hof en Kasteel van Ruysbeek".

Detail kaart Mayerye van Campenhout 1636 Het belang van Ruisbeek is zichtbaar op verschillende oude kaarten; één van deze kaarten is van de hand van Mercator / Hondius (Pars meridionalis Brabantiae, continens dominium Mechliniense...) gedrukt in 1636. Deze kaart toont de meierij van Kampenhout met ondermeer de heerlijkheid Ruysbeek. Meer info en details omtrent Meierijen, laat- leen en cijnshoven is te vinden op pagina "Geschiedenis - situering.

Jammer genoeg is gedurende de laatste decenia door wildgroei en onzorgvuldige urbanisatie de landelijkheid van Ruisbeek teloor gegaan en is de vroeger zo statige hoeve gedoemd om tussen huizenrijen en ambachtelijke zones te verdwijnen. Er werd tijdens het huidige verkavelen van gronden rondom jammer genoeg geen rekening gehouden met het historisch karakter van deze omgeving.

Toponomie

Ruisbeek is al heel vroeg de naam van het gehucht gelegen aan de Weesbeek en heeft de naam Ruysbroeck verdrongen waarmee dit gehucht vroeger werd aangeduid. De naam van de beek is dus overgegaan op het gehucht, en de beek werd de Weesbeek, naam die vroeger gegeven werd alleen stroomopwaarts. De eerste vorm van Ruisbeek is Roesbeke (1319), en betekent dus rietbeek, biezenbeek. De naam Ruysbroeck wijst op een broek, moeras waar biezen groeien wat niet in strijd is met de gesteltenis van de grond, daar deze nogal laag gelegen is. Weesbeek betekent "beek in de weide" (Duits: Wiese)

(Tekst uit "Het Kasteel van Ruisbeek te Kampenhout" - Dr. A Van Ingelgom)


Indien jullie zich bij het bezoek aan deze website weetjes herinneren omtrent "Het Hof" , of jullie zien ergens een kemel staan, laat het mij gerust weten via e-mail.
Bijkomende foto's die (nog niet) op de fotobeeldbank staan zijn uiteraard ook welkom.

Alvast veel leesplezier met het bezoek aan deze website.


16/02/2021
Bijkomende informatie omtrent Albert-François, Graaf van Grosberg: zijn carrière in het Franse leger en zijn toetreding tot de Vrijmetselaars in Parijs.
Ontdekking van een verkoop in 1810, door zussen van voorgenoemde Albert-François, van gronden in Kampenhout en Berg met bijhorende figuratieve kaart en afbeelding van het Hof van Ruisbeek.
Toevoeging van een figuratieve detailkaart uit 1810, vermeld in voorgaande omtrent de verkoop van gronden.
09/02/2021
Ontdekking van een kaart ui 1752 (via cartesius.be) omtrent de verkoop van een pachthof 'De Schans' (De Vleuge) op Kampelaar. Op dezelfde kaart staat ook de afbeelding van het kasteel van Ruisbeek.
29/04/2020
Verduidelijking omtrent het huwelijk van Anna-Maria Coosemans, dochter van Engelbertus Coosemans.
28/04/2020
Verduidelijking omtrent het huwelijk van Joannes Franciscus Jaspers met Maria Theresia Verhoeven.
30/01/2020
Toevoeging een fotoreeks omtrent de inhuldiging van pastoor Van Baelen tijdens de praalstoet van 27 mei 1935.
30/08/2019
Aanpassing tekst op pagina "Geschiedenis hof en kasteel" omtrent de datum van aanleg van de dubbele olmendreef (Wilderse dreef): 1630 vs 1697  
05/08/2019
Nieuwe pagina omtrent de kapel "O.L.V. van de vrede"  
Toevoeging "Site updates" onderaan de openingspagina.
04/08/2019
Toevoeging foto's in de beeldbank  
Toevoeging kaarten in de beeldbank  
28/07/2019
Toevoeging "Belang van Ruisbeek als locatie"  
27/07/2019
Toevoeging informatie omtrent Constance de Grousellier omtrent haar relatie met de prins-bisschop van Luik  
26/07/2019
Toevoeging informatie omtrent de vermoedelijke eerste bezitters van het hof, Henri de Quercu / Vander Eycken en de link met een gevonden grafsteen/monument in de oude pastorie van Kampenhout 
12/07/2019
Nieuwe website online.
Vorige website dateerde immers van 1997 en was toe aan een opwaardering.

© 1997-2021 - Hof van Ruisbeek
webdesign : Erik Heymans